Bảo tàng tổng hợp Trà Vinh, nơi bảo tồn văn hóa dân tộc Khmer

Là một vùng đất giao thoa văn hóa giữa các anh em dân tộc Kinh, Hoa và Khmer, Trà Vinh có rất nhiều nét văn hóa mang dấu ấn của các dân tộc anh em đặc biệt là văn hóa Khmer.

Về Trà Vinh nếu muốn tìm hiểu văn hóa Khmer thì du khách không thể bỏ qua bảo tàng Trà Vinh là một trong hai bảo tàng lớn nhất trên cả nước về văn hóa Khmer, Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer tỉnh Trà Vinh hiện đang lưu giữ khoảng 800 hiện vật, tư liệu cổ, quý phản ánh đậm nét về đời sống văn hóa tinh thần và vật chất của người Khmer.  

Được xây dựng vào năm 1995 với kiến trúc cổ điển pha lẫn hiện đại, Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer nằm trong quần thể Khu di tích Ao Bà Om và chùa Âng (thành phố Trà Vinh). Nơi đây là địa chỉ bảo tồn rất nhiều hiện vật phản ánh về đời sống văn hóa tinh thần và vật chất của người Khmer ở tỉnh Trà Vinh nói riêng cũng như người Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Bảo tàng gồm có 4 phòng trưng bày với khoảng 800 hiện vật, tư liệu cổ, quý được sưu tầm hoặc khai quật tại địa phương, được chia thành 4 chủ đề: Tôn giáo và tín ngưỡng của người Khmer, Văn hóa – cuộc sống đời thường; Ngành nghề truyền thống của dân tộc Khmer và Văn hóa – nghệ thuật.

Phòng trưng bày về Tôn giáo và tín ngưỡng của người Khmer là những hiện vật được khai quật trên địa bàn tỉnh (di tích Lưu Cừ, huyện Trà Cú), gồm những hiện vật điêu khắc có giá trị và mang đậm dấu ấn của Phật giáo, Bà La Môn giáo như: ngẫu tượng Linga –Yoni, Mukhalinga, tượng thần Shilval, Vishnu, tượng Phật… có những hiện vật có niên đại trên 300 năm.

 Đa phần dân tộc Khmer theo Phật giáo tiểu thừa, ngoài ra còn có các tín ngưỡng thờ cúng dân gian khác như tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, thờ thần cai quản trần gian, tín ngưỡng thờ thần bảo hộ… nên người Khmer có nhiều nghi lễ liên quan đến các tín ngưỡng này. Trong quá trình hình thành và phát triển, yếu tố tín ngưỡng, tôn giáo trong cộng đồng người Khmer ở Trà Vinh luôn có sự đan xen hòa quyện, tạo nên một nền văn hóa độc đáo, mang bản sắc riêng.

Phòng trưng bày về chủ đề Văn hóa – cuộc sống đời thường giới thiệu về kiến trúc nhà ở đặc trưng của người Khmer Nam Bộ, các nông cụ phổ biến về hoạt động nông nghiệp như: sa quạt nước, gàu vai, gàu sòng dùng làm phương tiện tát nước, dẫn nước từ ruộng thấp lên ruộng cao; cày, trục, phẳng, cù nèo, nọc cấy, vòng hái… để cày cấy, thu hoạch; nôm, xà neng, xà ngôm, lợp… là các ngư cụ trong đánh bắt thủy sản. Người Khmer lấy sản xuất nông nghiệp là nghề chính trong đó trồng lúa nước, hoa màu là chủ yếu. Ngoài ra, đồng bào Khmer còn đánh bắt thủy sản và làm một số nghề sản xuất tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ.

Nghề thủ công truyền thống góp phần tạo nên những giá trị văn hóa đặc sắc của người Khmer. Nghề chạm khắc gỗ, nghề dệt vải, dệt chiếu, nghề đan đát, nghề chế tác mão, mặt nạ, làm nhạc cụ truyền thống, vẽ tranh trên kiếng, trên vải, trên lá buông rất độc đáo được giới thiệu đến công chúng tại phòng trưng bày về chủ đề Ngành nghề truyền thống của dân tộc Khmer.

Cuối cùng, phòng trưng bày chủ đề Văn hóa – Nghệ thuật của cộng đồng Khmer giới thiệu đến công chúng một kho tàng văn hóa nghệ thuật phong phú, đa dạng dược sáng tạo giữ gìn và lưu truyền đến ngày nay, tiêu biểu như: hát dù kê, múa cổ điển cung đình rô băm, múa trống chhay-dăm, độc xướng chầm riêng, dàn nhạc của người khmer, múa dân gian Khmer.

Không gian trưng bày gần gũi, cách bài trí bài bản, các hiện vật, tư liệu rất đặc trưng, phong phú giúp tôi biết thêm nhiều điều thú vị về lịch sử, đời sống cộng đồng Khmer Nam Bộ” – du khách Danh Huy Thịnh (Tp. Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang) đến tham quan bảo tàng nhận xét.

Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer tỉnh Trà Vinh đã góp phần gìn giữ và giới thiệu đến công chúng đầy đủ về đặc trưng đời sống, sinh hoạt, văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào Khmer ở Trà Vinh nói riêng cũng như cộng đồng Khmer Nam Bộ nói chung với những nét văn hóa đặc trưng, độc đáo. Bảo tàng hiện nay là nơi thu hút đông đảo du khách, nhà nghiên cứu đến tham quan học tập, ước tính năm 2016 có khoảng 35.000 lượt khách đến đây.

Cre: VNP