Y Tý, rực rỡ sắc màu bốn mùa vùng rẻo cao

Y Tý là vùng đất xa xôi của huyện vùng cao Bát Xát (tỉnh Lào Cai), tựa lưng vào dãy Nhìu Cồ San hùng vĩ, giáp đường biên giới Việt – Trung. Sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người nơi đây đã tạo nên một Y Tý với sắc màu riêng, một “thiên đường mây” giữa đại ngàn Tây Bắc, làm say lòng bất kì ai đặt chân đến mảnh đất này.  

Với độ cao trên 2.000 mét, đây là vùng núi đồi hùng vỹ, cheo leo và hiểm trở với những đỉnh cao chót vót của dãy Hoàng Liên Sơn. Giữa vùng đất mênh mang đó là những mảng màu xanh tươi của những cánh rừng Y Tý, bao bọc lấy những ngôi làng của người Hà Nhì, và biến chúng thành những ốc đảo bình yên.

Con đường dẫn lối vào Y Tý với hai hàng cây xanh mướt đang vươn mình đón nắng, từng lớp mây chồng lên nhau trong một khung cảnh hùng vĩ đến choáng ngợp.

Y Tý đẹp như một bức tranh sơn mài mà tạo hóa đã tự tay tô điểm, ẩn giấu giữa non ngàn, Y Tý đẹp bốn mùa, xuân đầy sắc hoa đào, mận, hạ xanh như tấm thổ cẩm của những thửa ruộng mùa đổ nước, thu vàng ruộm đầy ấm no của mùa gặt, còn đông lại là mùa của những biển mây bồng bềnh như tiên cảnh.

Y Tý được gọi thân mật với cái tên “vùng đất mây trời”, người dân sinh sống gồm các dân tộc là H’Mông, Hà Nhì, Dao, Giáy. Bạn có thể ghé thăm các thôn của Y Tý, tham quan ngôi nhà trình tường đặc biệt của người Hà Nhì để tìm hiểu cuộc sống thường ngày người dân bản địa.

Vẻ đẹp hùng vĩ, hoang sơ nơi đây khiến bạn cảm thấy mình thật nhỏ bé và thông cảm với sự vất vả, khó khăn cũng như là sức sống mạnh mẽ của đồng bào dân tộc.

Nằm trong vùng lõi của rừng già Y Tý, từ bao đời nay, cuộc sống của người Hà Nhì đã gắn bó mật thiết với rừng. Xung quanh bản làng của người Hà Nhì bao giờ cũng có một khu rừng thiêng, rừng cấm, tiếng Hà Nhì gọi là Gà ma do. Gà ma do là khu rừng quan trọng nhất, bởi người Hà Nhì quan niệm: mỗi khu rừng đều có một vị thần cai quản và là phúc thần bảo trợ cho bản làng.

Vì có quan niệm như vậy nên trong tâm thức của người dân nơi đây, cánh rừng luôn gắn với điều thiêng. Rừng được người dân bảo vệ nghiêm ngặt bằng những luật tục có từ xa xưa. Nó không chỉ thể hiện sự nghiêm minh trong luật lệ của người dân bản địa mà còn cho thấy sự gắn bó máu thịt, sự nhân ái, công bằng của con người với thiên nhiên. Thấp thoáng trong mây giữa những triền núi cao, những ngôi nhà trình tường mộc mạc với tường màu đất loang lổ và mái lá xanh rêu như những cây nấm khổng lồ nằm giữa một miền cổ tích.

Y Tý là một vùng đất mà bốn mùa như những nốt nhạc với các âm sắc khác nhau nhưng lại góp chung thành một bản hợp âm da diết say lòng người, vì sau lại như thế nhỉ? Vì Y Tý mùa nào cũng đẹp, mỗi mùa lại mang đến những cảm giác phiêu lãng khác nhau.

Nếu bạn thích săn mây, muốn thả mình vào bầu trời bàng bạc mây và sương hãy đến vào tháng 11 đến tháng 3 hàng năm. Thời điểm này mây và sương tạo thành nét đẹp đặc biệt cho thị trấn nhỏ xinh treo ngang lưng núi, biển mây Y Tý làm người ta không khỏi ngỡ ngàng.

Dưới những tia nắng lấp lánh của buổi mai tinh khiết, từng đám mây trắng kéo về đầy ắp thung lũng, trắng xóa như một chân trời tuyết. Những đỉnh núi cao nhô lên xanh thẫm giữa biển mây phiêu bồng trắng muốt. Có rất ít ngày mặt trời chiếu sáng đủ 12 giờ vì cứ qua trưa là mây trắng lại sà xuống, bồng bềnh khắp các bản làng, núi non cho đến tận nửa buổi sáng hôm sau.

Hoặc nếu ai thích ngắm đổ Quyên, thì cuối tháng 3 đầu tháng 4 khi loài hoa đỗ quyên nở rực rỡ. Khiến rừng già Y Tý như nàng sơn nữ khoác lên mình tấm áo hoa, sẽ làm say lòng lữ khách.

Từ tháng 5 đến tháng 6, mùa nước đổ trên những cánh đồng ruộng bậc thang Y Tý. Mùa này, đồng bào nơi đây tận dụng nước trời, dẫn nước từ khe núi, qua các ống nứa, chảy vào từng thửa ruộng, loang loáng đẹp như gương.

Bức tranh Y Tý mùa nước đổ mang nhiều màu sắc: chỗ sáng như gương, chỗ lại xanh rì màu của lúa mới cấy, chỗ lại vàng thẫm màu của nước hòa với đất. Vẻ đẹp bình dị, mộc mạc, đầy sức sống của vùng rẻo cao này đã mê hoặc biết bao tâm hồn du khách.

Thời điểm cuối tháng 8 đầu tháng 9, khi lúa bắt đầu chín, Y Tý đẹp mê hồn quyến rũ với màu vàng rực của lúa, lan rộng ngút ngàn, thơm hương lúa mới.

Trong cái nắng chớm thu không gay gắt, con đường uốn lượn đưa bạn đến những thửa ruộng bậc thang vàng óng, hút tầm mắt. Những áng mây bồng bềnh lượn bên sườn núi cao như điểm tô thêm cho sự tuyệt vời của khung cảnh mùa lúa chín mê đắm, níu giữ người lữ khách phương xa.

Thật hiếm có nơi nào như Y Tý khi thời tiết quanh năm mát mẻ, mỗi mùa lại có một vẻ đẹp, sức hấp dẫn khác nhau, từ cảnh thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ đến những con người Y Tý chân Phương, mộc mac nhưng hiếu khách và nhiệt tình khiến những ai đã một lần đến đây sẽ không thể nào quên.

Giống một miền cổ tích, Y Tý nhuốm màu xưa cũ với những mảng rêu phong trên mái nhà gianh như những nốt nhấn trong phiêu lãng mây trời.